Menderes Özdere Tahir Çamur Turizm Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi öğrencilerinden oluşan Çevrenin Genç Sözcüleri ekibi sahilimizde doğal olarak yetişen kum zambakları hakkında bir haber makalesi hazırladılar.
EGE’NİN BEYAZ MUCİZESİ: KUM ZAMBAKLARI İÇİN HAREKETE GEÇME ZAMANI
EGE’NİN BEYAZ MUCİZESİ: KUM ZAMBAKLARI İÇİN HAREKETE GEÇME ZAMANI
Ege ‘nin parlayan incisi Özdere; sahili ve turkuaz deniziyle her yaz binlerce turisti cezbediyor ancak bu güzelliklerin arasında beyaz bir mucize sessizce yok oluyor: ”Kum Zambakları”. Bilinçsiz kullanım ve turizm baskısı bu nadir bitkinin yaşam alanlarını tehdit ediyor.
Fotoğraf: Helin Mira ERTUĞRUL
Sahillerin Gizli Hazinesi
Kum Zambağı (Pancratium maritimum) ülkemizin sahillerinde doğal olarak yetişen beyaz çiçekli, hoş kokulu ve soğanlı bir bitkidir. Dünyada Akdeniz ülkeleri ve Karadeniz’in güney kıyılarında görülür. Uluslararası Doğa Koruma Birliği (IUCN) tarafından koruma altına alınmıştır. Yaşam alanlarının plaj olarak kullanılması, çiçeklerinin koparılması ve soğanlarının toplanması nedeniyle Türkiye’de nesli tükenme tehdidi altındaki 9 öncelikli türden biridir. Çevre Koruma Kanunu kapsamında doğadan toplanması ve ihraç edilmesi yasaktır ve 387 bin 141 Lira cezası vardır.(Resmigazete,2020)
Kum Zambağının(Pancratium maritimum L.)Türkiye'de dağılımı(Tübives,2017)
Ülkemizde bu konudaki çalışmalarıyla öne çıkan Samsun 19 Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi’nden Prof. Dr. Fisun Gürsel ÇELİKEL yaptığımız görüşmede “Kum zambaklarının peyzaj değeri yanında gıda, tekstil ve farmakolojide özellikle kanser, Alzheimer, AIDS gibi hastalıkların tedavisinde değerlendiriliyor olması önemini arttırmaktadır.” diyerek bu konuya dikkat çekti.
Kum Zambaklarını Tanıyor Muyuz?
Çevrenin Genç Sözcüleri, bu bölgede yaşayan 100 kişi ile kum zambakları hakkında yaptıkları ankette çarpıcı verilere ulaştı. Ankete katılanların,
%85’i kum zambaklarını tanımıyor.
%76’sı korunması gereken bir bitki olduğunu düşünüyor.
%100’ü koruma çalışmalarına destek vermeye hazır.
“Bu umut verici. “ diyor, çalışmanın koordinatörü Burcu ENGİN.
Yerel Halkın Sesi:
“Bu Çiçekler Bizim Geçmişimiz”
Doğduğundan beri bu bölgede yaşayan Cansu AKIN; ‘‘Çocukken sahilde yüzlerce kum zambağı vardı şimdi neredeyse kalmadı. Gençlerin bu çabaları bize umut verdi. Belki torunlarım bu çiçekleri görebilir.” dedi.
Kum Zambaklarının Sessiz Çığlığı
Turizm Patlaması : Özdere son yıllarda İzmir’in en hızlı büyüyen turizm merkezlerinden biri haline geldi. Sahil boyunca sıralanan beş yıldızlı oteller her yaz on binlerce yerli ve yabancı turisti ağırlıyor ancak bu ekonomik canlılık ekolojik bir bedel getiriyor.
Günübirlik Ziyaretçi Akını: Ulaşım için şehir merkezinden belediye otobüsü seferlerinin başlamasıyla günübirlik ziyaretçi sayısı hızla arttı. Hafta sonları sahile on binden fazla kişi geliyor ve çoğu bilmeden ezerek kum zambaklarına zarar veriyor.
Plaj Şemsiyeleri ve Kayıklar: Bitkilerin üzerine kurulan şemsiyeler ve çekilen kayıklar bu çiçeklere ağır hasarlar veriyor.
“Turizm olmazsa ekonomimiz çöker ama doğa olmazsa Özdere olmaz.” diyor, sahilde işletmesi olan Gökhan AYDIN , yerel halkın ikilemini özetlerken.
Çevrenin Genç Sözcüleri İş Başında:
Kum Zambaklarının İzinde
Menderes Özdere Tahir Çamur Turizm Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi öğrencilerinden oluşan çevrenin genç sözcüleri ekibi sahaya indi. Amaçları kum zambaklarının dağılımını belirlemek ve tehditleri ortaya çıkarmaktı. Öğrenciler kumluk alanları adım adım gezerek bitkileri işaretledi. Bazıları sağlıklıyken bazıları zarar görmüştü. Orta mahalle Azmak kıyısından başlayarak Gençlik Parkı’na kadar olan sahilde dağınık olarak görülen kum zambaklarını inceleyerek fotoğrafladılar. Toplam 74 kum zambağı tespit edildi. Ayrıca Cumhuriyet mahallesinin oteller bölgesinde de kum zambakları gözlemlediler. Ekip üyesi Doruk Ege SÖNMEZ ; ‘‘Saha çalışmamız kum zambaklarının en savunmasız olduğu noktaları ortaya çıkardı. Bu veriler koruma yönündeki çalışmalarımızın temelini oluşturdu.’’ dedi.
Fotoğraf: Mustafa Emir ONAT
Belediye ve Oteller Destek Veriyor:
“Kazanan Hepimiz Olacağız”
Sorunun çözümü için harekete geçildi. Menderes Belediyesi ile yaptığımız görüşme sonucunda kum zambaklarının koruma altına alınması ve sahile bilgilendirici tabela konulması yönündeki talebimiz olumlu sonuç verdi. Belediye Park ve Bahçeler Müdürü Berkin ERDEMESİNLİ ve arkadaşlarının çalışmasıyla kum zambaklarının yoğun olarak bulunduğu bölgelere bilgilendirici tabelalar yerleştirildi. Ayrıca zambakların çevresi çitle çevrildi. Menderes Belediye Başkanı İlkay ÇİÇEK; “Gençler bizi harekete geçirdi ve bu nadide çiçeklerimizi koruma altına aldık. Gelecek nesillere güzel bir miras bırakıyoruz.” dedi.
Fotoğraf: Buğlem ÖZTURGUT
Çevrenin Genç Sözcüleri Kum Zambakları ile ilgili hem Türkçe hem İngilizce olarak bilgilendirici bir broşür hazırladı. Turizm sektörü ile işbirliği yaparak otelleri konu hakkında bilgilendirdi. Bölgedeki 5 otel gençlere destek verdi ve broşür, otel web sayfası ve sosyal medya hesaplarında yayınlandı. Gümüldür Adahan Oteli Müdürü Özgenur KOYUNCU; “Turistler deniz ve doğal güzellikler için geliyor. Bölgemizdeki bu önemli doğal hazineyi misafirlerimize tanıtmak ve anlatmak sürdürülebilir turizm anlayışımız için çok önemli.” dedi.
Bölgede bulunan okullara gidilerek kum zambakları tanıtıldı ve önemi anlatıldı. Velileri bilgilendirmek adına da okul sosyal medya hesaplarından bilgilendirici broşür paylaşılarak daha çok kitleye ulaşılması sağlandı.
Bir Çiçek Bin Gelecek:
Kum Zambakları İçin Harekete Geç
Çevrenin Genç Sözcüleri; Ege’nin beyaz mucizesini kurtarmak için adım atma zamanı diyerek herkesi desteğe davet ediyor.
Bilinçli Turist Olun: Kum zambaklarının olduğu alanlardan uzak durun.
Gönüllü Olun: Koruma çalışmalarına katılın.
Sosyal Medyada Paylaşın: #DoğaVeTurizmElEle etiketiyle paylaşın.
Kum zambaklarının korunması sadece Özdere için değil, tüm kıyı ekosistemleri için bir adım. Gençler olarak doğayı korumanın geleceği şekillendireceğine inanıyoruz. Herkesten sahilde daha dikkatli olmasını istiyoruz. Siz de bir kum zambağını kurtararak değişimin bir parçası olabilirsiniz.
Unutmayın: Ege’nin beyaz mucizesi bu doğal miras ancak hep birlikte korunabilir.
Kaynakça
S. DEMİR And F. G. ÇELİKEL, "Different Properties and Importance of Pancratium maritimum Naturally Grown in Turkey," Türk Tarım - Gıda Bilim ve Teknoloji dergisi , vol.5, no.13, pp.1726-1731, 2017
https://tvk.csb.gov.tr/kum-zambagi-tur-izleme-projesi-i-84112
Koordinatör Öğretmenler:
Gülgün ÇAKMAK, Burcu ENGİN
Hazırlayan Öğrenciler:
Doruk Ege SÖNMEZ, Mustafa Emir ONAT, Buğlem ÖZTURGUT, Dicle YAŞAR, Efsa Naz KILÇAR, Helin Mira ERTUĞRUL
